વિશ્વકર્મા દૈનિક સાહિત્ય

(1) 

વિશ્વકર્મા તંત્રોક્ત મંત્રો

૧. મૂળ મંત્ર

ૐ વિશ્વકર્મણે નમઃ ॥

૨. દીક્ષા મંત્ર

ૐ આધાર શક્તિપેઢાય नमः ॥

૩. બીજ મંત્ર

ૐ ઋદં સત્યં પરં બ્રહ્મ પુરુષં કૃષ્ણપિંગલમ્ ।

ઊર્ધ્વરેતં વિરૂપાક્ષં વિશ્વરૂપાય વૈ નમઃ ॥

૪. તંત્રોક્ત વિધિથી જપતા વિશેષ મંત્ર

ૐ હ્રીં શક્તિને નમઃ ।

ૐ ક્લીં શિલ્પિને નમઃ ।

ૐ વિશ્વકર્મણે નમઃ ॥

(2) 

🪔 વિશ્વકર્મા પંચમુખી આરતી 🪔

જય વિશ્વકર્મા પ્રભુ, જગતના ઉપકારા ।

પંચમુખ દર્શન આપો, હરજો દુઃખ ભારા ॥ ૧ ॥

હાથમાં શિલ્પ શાસ્ત્ર પવિત્ર, વેદ પુરાણે ગાતા ।

સૃષ્ટિના સર્જનહાર, તુંજ માં સર્વ સમાતા ॥ ૨ ॥

ધ્વજ પચરંગી લહેરે તેજસ્વી, ઘંટા નાદ ગુંજે ।

દીપજ્યોતિ ઝળહળતી, સુગંધ ધૂપ સુગંધે ॥ ૩ ॥

સિદ્ધિ બુદ્ધિ સેવક બને, ભક્તોના દુઃખ હરે ।

કૃપા કરજો દયામય, આનંદ સદા ભરે ॥ ૪ ॥

સપ્ત ઋષિ નમન કરે, નવગ્રહ શીશ ઝુકાવે ।

દેવ દાનવ બધા, તારા ગુણ ગાવા આવે ॥ ૫ ॥

વિદ્યા વિવેક તું આપે, કર્મને ફળે કરાવે ।

ઉદ્યોગ ધંધા વિકાસે, તારા આશીર્વાદે વધાવે ॥ ૬ ॥

સોનું ચાંદી કાંસું લોહ, તારા જ હાથે  ઘડ્યા ।

યંત્ર મંત્ર અને શિલ્પ, તારી જ કૃપાથી બન્યા ॥ ૭ ॥

કર્મયોગનો તું દાતા, શ્રમને આપે માન ।

કામયાબી પગલે ચડે, ભક્ત કરે તારો ધ્યાન ॥ ૮ ॥

ધૂપ દીપ ને નૈવેદ્ય, ફૂલ અર્પું શ્રદ્ધાથી ।

ભક્તિથી ગાયે આરતી, દુઃખ દુરે સર્વ વ્યાથાથી ॥ ૯ ॥

જય વિશ્વકર્મા પ્રભુ, પંચમુખી મહારાજ ।

રક્ષા કરજો દાસની, હવે તો આપો લાજ ॥ ૧૦ ॥ 

આરતી રૂપેશ પરમાર

(3) 

વિશ્વકર્મા સ્તુતિ વંદના

ॐ શ્રી વિશ્વકર્માય નમઃ ॥

વિશ્વનાથ જગતના ધણી,

સૃષ્ટિના સર્જક શ્રી મણી ।

કલા વિદ્યા ના આધીશ,

વિદ્યાધર, ગુણ સંદેશ ।।

લોખંડ, પથ્થર, કાઠ, કાંસું,

સોનાં-ચાંદી ઝળહળતાં ધાંસું ।

યંત્ર-તંત્રના પાયાધાર,

વિશ્વકર્મા જગત આધાર ।।

હસ્તકલા ના જનપાલક,

ઉદ્યોગોના અવતાર નિરાલક ।

કર્મ પ્રેમી ને માર્ગ બતાવો,

સદાચાર નો દીવો પ્રગટાવો ।।

વિદ્યાર્થીને બુદ્ધિ આપો,

કારખાનેદારને શક્તિ આપો ।

શ્રમજીવીઓને સન્માન આપો,

સમૃદ્ધિથી જીવન નિર્વાણ આપો ।।

જય વિશ્વકર્મા, જય જગપાલ,

તમારા ભક્તો રહીયો નિહાળ ।

આણંદ સૌના હૃદયમાં,

વંદન કરીએ શ્રદ્ધાભાવ માં ।।

ॐ વિશ્વકર્માય નમઃ ॥

આરતી રૂપેશ પરમાર

(4) 

વિશ્વકર્મા આરાધના

હે વિશ્વકર્મા ભગવાન,

તમે વિશ્વના મહાન શિલ્પી, સર્વકારણના કારણ,

સૃષ્ટિના સર્જનહાર, વિદ્યા-કલા-શિલ્પના આદિગુરુ।

તમે જ વિધાન કરનાર,

તમે જ ધાતુ, પથ્થર, લાકડું, રત્નને આકાર આપનાર।

હવે અમે નમન કરીએ છીએ તારા ચરણોમાં,

જયારે જયારે સાધનો વાગે, ત્યારે તારી જ યાદ આવે।

કારખાનામાં, ફેક્ટરીમાં, બાંધકામમાં,

જ્યાં જ્યાં સાધનો ખણખણે,

ત્યાં ત્યાં તારું પવિત્ર નામ ગુંજે।

તમે આપ્યા માણસને હાથે કૌશલ્ય,

તમે આપ્યા દિમાગમાં બુદ્ધિ,

અને કર્મમાં આપી શક્તિ।

હે શિલ્પકાર દેવ,

આપ હંમેશા રહેજો અમારી સાથે।

જ્યાં જ્યાં મજૂર પરસેવો પાડી મહેનત કરે,

જ્યાં જ્યાં ઈજનેર વિચારે નવા વિચાર,

જ્યાં જ્યાં કારીગર હાથથી રચે નવું સર્જન,

ત્યાં ત્યાં તું જ વસે છે,

તું જ પ્રેરણા, તું જ શક્તિ, તું જ આશ્રય।

હે વિશ્વકર્મા ભગવાન,

તમે જ રાજમહેલ બનાવ્યા, તમે જ ઋષિ આશ્રમ રચ્યા,

તમે જ દેવોના વિમાન, સ્વર્ગના દ્વાર,

અને અસુરોના મહલ ઊભા કર્યા।

તમારી વિના કશું બને નહીં,

તમારી વિના કશું ટકે નહીં।

તું જ દિશા, તું જ દીપ,

તું જ છે સૃષ્ટિના દરેક આકારનો મૂળ આધાર।

અમે આજે તારી ભક્તિ કરીએ છીએ,

અમારા મનને નિર્વિકાર બનાવો।

કર્મમાં શ્રદ્ધા આપો,

બુદ્ધિમાં જ્ઞાન આપો,

અને જીવનમાં સમૃદ્ધિ આપો।

હે શિલ્પી દેવ,

અમારા સાધનો હંમેશા સુરક્ષિત રાખજો,

અમારા હાથમાં કદી આળસ ન આવવા દેજો,

અને અમારું પરિશ્રમ હંમેશાં સોનેરી ફળ આપે તેવું કરજો।

જય વિશ્વકર્મા ભગવાન।

જય સર્જનહાર।

જય મહાશિલ્પી।

જય કલ્યાણકાર।

આરતી રૂપેશ પરમાર

(5) 

શ્રી વિશ્વકર્મા પ્રશસ્તિ

વિના અનંત મંડલ પુરાણ હેમ કુડલા

અનંત બ્રહ્માંડના આલેખક, સોનાથી તેજસ્વી કાયાવાળા.

હિરણ્યહાર સુગમ પ્રભા વિભાતી શોભા

સુવર્ણ હારોથી શોભિત, સુગમ પ્રકાશથી તેજસ્વી.

સુશ્રુત વિભૂષણ ધારણ સુશીલ શાસ્ત્ર

સુંદર આભૂષણ ધારણ કરનાર અને શાસ્ત્રજ્ઞાની.

નામી વિશ્વકર્મા તે બુદ્ધિ શાંતિ મૂર્તિ એવા નામી વિશ્વકર્મા, જે બુદ્ધિ અને શાંતિના સ્વરૂપ છે. ॥૧॥

વેદાંત ગૌરીશંકર જ્ઞાની વિદ્યા સાગર વેદાંત સમજી શકનાર, ગૌરીશંકર જેવો ઊંચો, જ્ઞાનનો સાગર.

સકલ ગુણાનિધાન નામે યશ પ્રગટ્યા

સકલ ગુણોના ખજાના, જેમનું નામ યશ પામે છે.

મહિન્દ્ર નંદન વૃદ્ધ સેવિત પાવન

ઇન્દ્રના પુત્ર, વૃદ્ધો દ્વારા સેવિત, પવિત્ર.

પ્રાણ નાથ વિશ્વકર્મા દેવ શીલ સુદ્ધ પ્રાણના સ્વામી, વિશ્વકર્મા દેવ, જે શુદ્ધ સ્વભાવ ધરાવે છે. ||૨||

કાયાસ્તિત બ્રહ્માંડીક વિભૂતિરૂપ 

બ્રહ્માંડમાં વ્યાપ્ત, કાયારૂપ વિભૂતિના સ્વરૂપ.

કલાપ હાર સુંદર નિકાય રત્નાલંકાર

સુંદર હારોથી શોભિત, રત્નોથી અલંકારિત.

અનુપમ લાવણ્ય શીલ પ્રગટ્યા

અનન્ય લાવણ્ય ધરાવતા, શીલના પ્રતિક.

વિશ્વકર્મા દેવ વિધાન શક્તિધર

એવા વિશ્વકર્મા દેવ, સર્જનશક્તિથી પરિપૂર્ણ. ॥૩॥

(6)

શ્રી વિશ્વકર્માજીની સ્તુતિ

વિશ્વકર્મા વિશ્વકર્મા વિશ્વકર્મા પાહિમામ 

વિશ્વકર્તા જગત્સૃષ્ટા દેવદેવા ત્રાહિમામ્

સૌભાગ્ય સુખસંત્પ્રન્દાતા ભવભયહરણકર્તા પ્રભુ

સુખશાંતિવર્ધન ભયનિકંદન મોહખંડન ત્રાહિમામ્...

દુ:ખદેવનું ભાંગ્યું અહો પળમાં સહુ સુખ અર્પયાં

પૃથુરાજનાં વચને પધાર્યા પૃથ્વીમાં જગદીશ્વરા 

શ્રીકૃષ્ણ વચને દ્વારિકા નિર્માણ કીધી પળમાં

 હે નાથ ! સમરું આપને મમ કોઈ છે ના ખલકમાં..

વાસ્તુને નિજપુત્ર કહીને પદ મહા આપ્યું અહો !

 ઈલોલગઢ પાવન કર્યો પુત્રી ઇલા કાજે અહો !

 પરકાજ સાગર ડહોળિયો અમૃત સમપ્યુ દેવને

સત્ ચિત્ સ્વરૂપ આનંદઘન છો મોક્ષદાતા સંતને...

 વિશ્વકાજે પ્રગટ કીધા પુત્ર પાંચ અનુપ જે

મનુ મય સુપર્ણાદિક અહો સહુકાર્યના કરનાર જે

જે પાંચથી પચ્ચીસ થયા પચ્ચીસથી છે જગ ભર્યું

જે કાર્ય આપે છે કર્યુ તે શ્રેષ્ઠ સૌથી છે ઠર્યુ..

(7)

॥ વિશ્વકર્માષ્ટકમ્ ૧ ॥

નિરઞ્જનો નિરાકારઃ નિર્વિકલ્પો મનોહરઃ ।

નિરામયો નિજાનન્દઃ નિર્વિઘ્નાય નમો નમઃ ॥ ૧ ॥

અનાદિરપ્રમેયશ્ચ અરૂપશ્ચ જયાજયઃ ।

લોકરૂપો જગન્નાથઃ વિશ્વકર્મન્નમો નમઃ ॥ ૨ ॥

નમો વિશ્વવિહારાય નમો વિશ્વવિહારિણે ।

નમો વિશ્વવિધાતાય નમસ્તે વિશ્વકર્મણે ॥ ૩ ॥

નમસ્તે વિશ્વરૂપાય વિશ્વભૂતાય તે નમઃ ।

નમો વિશ્વાત્મભૂથાત્મન્ વિશ્વકર્મન્નમોઽસ્તુ તે ॥ ૪ ॥

વિશ્વાયુર્વિશ્વકર્મા ચ વિશ્વમૂર્તિઃ પરાત્પરઃ ।

વિશ્વનાથઃ પિતા ચૈવ વિશ્વકર્મન્નમોઽસ્તુ તે ॥ ૫ ॥

વિશ્વમઙ્ગલમાઙ્ગલ્યઃ વિશ્વવિદ્યાવિનોદિતઃ ।

વિશ્વસઞ્ચારશાલી ચ વિશ્વકર્મન્નમોઽસ્તુ તે ॥ ૬ ॥

વિશ્વૈકવિધવૃક્ષશ્ચ વિશ્વશાખા મહાવિધઃ ।

શાખોપશાખાશ્ચ તથા તદ્વૃક્ષો વિશ્વકર્મણઃ ॥ ૭ ॥

તદ્વૃક્ષઃ ફલસમ્પૂર્ણઃ અક્ષોભ્યશ્ચ પરાત્પરઃ ।

અનુપમાનો બ્રહ્માણ્ડઃ બીજમોઙ્કારમેવ ચ ॥ ૮ ॥

ઇતિ વિશ્વકર્માષ્ટકં સમ્પૂર્ણમ્ । 

(8)

॥ શ્રીવિશ્વકર્માષ્ટકમ્ ૨ ॥

આદિરૂપ નમસ્તુભ્યં નમસ્તુભ્યં પિતામહ ।

વિરાટાખ્ય નમસ્તુભ્યં વિશ્વકર્મન્નમોનમઃ ॥ ૧॥

આકૃતિકલ્પનાનાથસ્ત્રિનેત્રી જ્ઞાનનાયકઃ ।

સર્વસિદ્ધિપ્રદાતા ત્વં વિશ્વકર્મન્નમોનમઃ ॥ ૨॥

પુસ્તકં જ્ઞાનસૂત્રં ચ કમ્બી સૂત્રં કમણ્ડલુમ્ ।

ધૃત્વા સંમોહનં દેવ વિશ્વકર્મન્નમોનમઃ ॥ ૩॥

વિશ્વાત્મા ભૂતરૂપેણ નાનાકષ્ટસંહારક ।

તારકાનાદિસંહારાદ્વિશ્વકર્મન્નમોનમઃ ॥ ૪॥

બ્રહ્માણ્ડાખિલદેવાનાં સ્થાનં સ્વર્ભૂતલં તલમ્ ।

લીલયા રચિતં યેન વિશ્વરૂપાય તે નમઃ ॥ ૫॥

વિશ્વવ્યાપિન્નમસ્તુભ્યં ત્ર્યમ્બકં હંસવાહનમ્ ।

સર્વક્ષેત્રનિવાસાખ્યં વિશ્વકર્મન્નમોનમઃ ॥ ૬॥

નિરાભાસાય નિત્યાય સત્યજ્ઞાનાન્તરાત્મને ।

વિશુદ્ધાય વિદૂરાય વિશ્વકર્મન્નમોનમઃ ॥ ૭॥

નમો વેદાન્તવેદ્યાય વેદમૂલનિવાસિને ।

નમો વિવિક્તચેષ્ટાય વિશ્વકર્મન્નમોનમઃ ॥ ૮॥

યો નરઃ પઠતે નિત્યં વિશ્વકર્માષ્ટકમિદમ્ ।

ધનં ધર્મં ચ પુત્રશ્ચ લભેદાન્તે પરાં ગતિમ્ ॥ ૯॥

ઇતિ વિશ્વકર્માષ્ટકં સમ્પૂર્ણમ્ ।

(9)

વિશ્વકર્મા મંગલાચરણ

મંગલમ વિશ્વકર્મા દેવ, મંગલમ જગતના ત્રાતા । મંગલમ શિલ્પી સર્વજ્ઞ,મંગલમ કલ્યાણદાતા ॥ ૧ ॥

મંગલમ વેદશાસ્ત્રજ્ઞ, મંગલમ યજ્ઞરૂપ । મંગલમ જગતાધાર, મંગલમ શિલ્પસ્વરૂપ ॥ ૨ ॥

મંગલમ મંદિરો રચનાર, મંગલમ મહેલોના કારક । મંગલમ યંત્રવિદ્યા દાતા,મંગલમ સર્વ ઉદ્ધારક ॥ ૩ ॥

મંગલમ બ્રહ્મજ્ઞાન પ્રેરક, મંગલમ સર્વવિધાકાર । મંગલમ વિશ્વકર્મા પિતા, મંગલમ લોકાધાર ॥ ૪ ॥

મંગલમ સર્વશિલ્પાચાર્ય, મંગલમ સર્વકલા સુપ્રેમી । મંગલમ બ્રહ્માંડ સર્જક, મંગલમ ધર્મપ્રેમી ॥ ૫ ॥

મંગલમ સર્વયજ્ઞસ્વરૂપ, મંગલમ સર્વધર્મપ્રકાશક । મંગલમ શિલ્પી વિશ્વનાથ, મંગલમ સુખસંપત્તિદાતા ॥ ૬ ॥

(10)

વિશ્વકર્મા અનંત સ્વરૂપ સ્તુતિ

શ્રી ગણેશાય નમઃ ।।

ૐ શ્રી વિશ્વકર્મણે નમઃ ।।

જય જય વિશ્વકર્મા દયાળ,

અનંત સ્વરૂપ, અખંડ વિહાળ ।।

સર્વશિલ્પવિદ્યા તું જાણે,

બ્રહ્માંડ રચી જગને ઠાને ।।

અનંત રૂપ તારું અપરંપાર,

જગમાં તું જ શિલ્પી આધાર ।।

ચતુર્ભુજ તું દિવ્ય સુશોભે,

કાંતિ કિરણોથી જગ ઝળહળે ।।

યંત્ર તંત્ર વિદ્યા તું દાતા,

જગતનો તું કારીગર તાતા ।।

વેદશાસ્ત્રનો તું જ સ્વામી,

સર્જન શોભે તારી કામી ।।

લોક ત્રણે તારા પ્રકાશે,

જગત નભે તારા આભાસે ।।

દેવ દાનવ માનવ સાધે,

વિશ્વકર્મા સ્મરણ કર્યે  સાથે ।।

વૃક્ષ, પર્વત ,નદી ,સમુદ્રો,

ઘટ્યા તારા હસ્ત  અનેકો ।।

રથ વિમાન  તમેજ સર્જયા,

દેવને શસ્ત્ર તમેજ આપ્યા ।।

ઇન્દ્રપ્રસ્થ કે દ્વારકાપુર,

સુવર્ણમય ભવન ભરપુર ।।

યજ્ઞસ્થપતિ તું જ કહેવાય,

લોક પિતામહ તું જ ઠરાય ।।

કામધેનુ સમ તું પ્રદાતા,

અનંત ભક્તોને સુખદાતા ।।

શાંતિ, સમૃદ્ધિ, વિદ્યાની સાથે,

કલા કુશળતા તું જ આપે ।।

જય જય વિશ્વકર્મા અખંડ,

ભક્ત જન કરે તને પ્રણમ્યંદ ।।

અનંત સ્વરૂપ તારું વર્ણી ના શકું,

શરણ તારી લઈને ભય હરું ।।

ૐ વિશ્વકર્મણે નમઃ,

ૐ અનંત સ્વરૂપાય નમઃ ।।

આરતી રૂપેશ પરમાર

(11)

🌺 વિશ્વકર્મા પંચ કૌશલ ભજનછંદ 🌺

વિશ્વકર્મા વંદન કરીએ,

શિલ્પી જગના ધામ .

પંચ કૌશલ્ય ગૌરવ ગાતા,

પ્રગટે કલા વિશાલ ॥ ૧ ॥

સુવર્ણ કારી, આભૂષણ શોભે,

સૌંદર્યની છે શાન ॥

સ્ત્રી-પુરુષે આભા પામી,

વૈભવનું વરદાન ॥ ૨ ॥

લોહારી કૌશલ્ય અપરંપાર,

હથિયાર-સાધન દાન ॥

ઉદ્યોગ, રક્ષણ, વિકાસ કરાવે,

લોહારે ગૌરવ પમાડે  ॥ ૩ ॥

સુથારે ઘરો મહેલ બનાવ્યાં,

વાસ્તુના સિદ્ધાન્ત ॥

મંદિર-આશ્રય જગને આપ્યાં,

આવાસ ને આશ્રમ ॥ ૪ ॥

કંસાર ઘરમાં સમૃદ્ધિ લાવે,

તાંબાં-પીતળ વાસણ ॥

આરોગ્યપ્રદ કળા જગ ઝળહળે,

જીવન થાય સુખધાન ॥ ૫ ॥

શિલ્પકારે શિલ્પ કોતર્યાં મંદિરમાં,

કલાકૃતિ ઝળહળતી ॥

પથ્થરમાં પ્રગટે સંસ્કૃતિ,

ભક્તિની જ્યોત ઝળહળતી ॥ ૬ ॥

વિશ્વકર્મા પચ કૌશલ ગૌરવ,

જગમાં અમર કથા ॥

શિલ્પ-કલા વિજ્ઞાન પ્રગટે,

જય વિશ્વકર્મા નાથ ॥ ૭ ॥

“જય જય વિશ્વકર્મા દેવા,

શિલ્પી જગતાધાર ।

પંચ કૌશલ ગૌરવ ગાતા,

નમું તમને વારંવાર ॥

આરતી રૂપેશ કુમાર પરમાર

(12)

🌸 વિશ્વકર્મા પ્રાગટ્ય આરતી 🌸

પ્રગટ પ્રભુ વિશ્વકર્મા દાતા,

જય શિલ્પી જગનાથ ।

સૃષ્ટિના સર્જનહાર પ્રભુ તું,

ભક્ત હિતે અવતાર ધરે તું॥

જય જય વિશ્વકર્મા દાતા,

જય શિલ્પી જગનાથ ।

આરતી વિશ્વકર્મા પ્રાગટ્યની ॥

બ્રહ્મ, વિષ્ણુ, મહેશ ત્રણે,

તારા શિલ્પે શોભે  સર્વે 

દિવ્ય ભવન, વિમાન, ધામ,

તારા હાથે ઘડનાર ॥

જય જય વિશ્વકર્મા દાતા,

જય શિલ્પી જગનાથ ।

આરતી વિશ્વકર્મા પ્રાગટ્યની ॥

સુવર્ણ લંકા ના રચનાર

દ્વારકા ના સર્વ કામ કરનાર ।

ઇન્દ્ર પુરિ અતિ દિવ્ય બનાવ્યાં,

ભવન સૌ સુંદર રચાવ્યા ॥

જય જય વિશ્વકર્મા દાતા,

જય શિલ્પી જગનાથ ।

આરતી વિશ્વકર્મા પ્રાગટ્યની ॥

શિલ્પ કલાના આદિ ગુરુ તું,

જગમાં નામ અધાર તું.

ભક્તોને સંકટમાંથી ઉગારતા

કરુણા નિધાન  ભગવંતા ॥

જય જય વિશ્વકર્મા દાતા,

જય શિલ્પી જગનાથ ।

આરતી વિશ્વકર્મા પ્રાગટ્યની ॥ 

આરતી રૂપેશ પરમાર

(13)

🌺✨ દેવ શિલ્પી સૃજન ગીત ✨🌺

દેવ શિલ્પી વિશ્વકર્મા, તું જગતનો આધાર,

સૃષ્ટિના સર્જનહાર, તારી કલાઓ અપરંપાર॥ ૧ ॥

આકાશ, પૃથ્વી, જળધિ, અગ્નિ, પવન તારી રચના,

વેદો ના દરેક મંત્રમાં, તારી જ છબીના ચિન્હ ॥ ૨ ॥

સુવર્ણ મહેલ ઇન્દ્રનો, તમેજ સુંદર ઘડ્યો,

કુબેરનો અલૌકિક ભવન, તમેજ શણગાર્યો ॥ ૩ ॥

અલય વિષ્ણુનો શેષનાગ પર, બાંધ્યો સિંહાસન,

કૈલાસ પર શિવ શક્તિનો, રચ્યો પરમ આવાસ॥ ૪ ॥

રાવણ ની સુવર્ણ લંકાપુરી, તારાં હાથે જળી ,

દેવો ના યજ્ઞમંડપોમાં, કૌશલ થી યશ સ્વરુપે મળી, ॥ ૫ ॥

હાથમાં તારા શિલ્પશાસ્ત્ર, આંખમાં જ્ઞાનનો દીપ,

સર્જનના દરેક કાર્યમાં, તું જ તો આદિ અનંત રૂપ ॥ ૬ ॥

પથ્થર લોહ લાકડાંમાં, તું પ્રાણ ભરી પળમાં આપે,

રંગ, રૂપ, કળા, કૌશલ્યથી, જગમાં શોભા સ્થાપે ॥ ૭ ॥

ભક્તિ તારી આરતી કરે, ગાયે ગૌરવગાન,

શિલ્પી સમાજ તારા કારણે, પામે માન ॥ ૮ ॥

દેવ શિલ્પી વિશ્વકર્મા, વંદું તારી મહિમા અપાર, 

અમને આપ તું કૌશલ્ય, બુદ્ધિ, ભક્તિ નું  વરદાન ॥ ૯

આરતી રૂપેશ પરમાર

(14)

ગીત : વિશ્વકર્મા નવ સૃજન યુવા ધ્વનિ 

વિશ્વકર્મા નવ સૃજન ધ્વનિ, યુવા શક્તિનો અવાજ,

નવ દિશા, નવ આશા લઈને, કરી રહ્યા આરંભ આજ ॥

શ્રમ જ્ઞાનની જ્યોતિ લઈને, ઉજળા પંથ બનાવીએ,

અંધકારને હરાવીને, નવી સવાર જગાડીએ.

એકતા, કર્તવ્ય, સંકલ્પ  અમારો સાચો શસ્ત્ર,

યુવાનીના હાથમાં આજે, ભવિષ્યનો છે સ્ત્રોત ॥

વિશ્વકર્મા નવ સૃજન ધ્વનિ, યુવા શક્તિનો અવાજ,

નવ દિશા, નવ આશા લઈને, કરી રહ્યા આરંભ આજ ॥

વિશ્વકર્મા પરંપરાનો ગૌરવ, હૃદયે રાખી ધ્યેય,

સર્જન, શ્રમ ને કલ્યાણથી, લખીએ નવા અધ્યાય.

વિશ્વને આપીએ સંદેશો, શ્રમ જ છે મહાન,

શિલ્પી સંસ્કૃતિ અમર રહેજે, જગમાં સદા પ્રધાન ॥

વિશ્વકર્મા નવ સૃજન ધ્વનિ, યુવા શક્તિનો અવાજ,

નવ દિશા, નવ આશા લઈને, કરી રહ્યા આરંભ આજ ॥

યુવાનો ઊઠો, વધો આગળ, તોડો જડતા રે,

સકારાત્મક કાર્યોથી જ, દેશ પ્રગતિ કરે.

જ્ઞાન, વિજ્ઞાન, શ્રમને લઈને, પ્રગતિનો દીવો,

વિશ્વકર્મા ના વંશજ છીએ, અમર રહે આ જીવૉ ॥

વિશ્વકર્મા નવ સૃજન ધ્વનિ, યુવા શક્તિનો અવાજ,

નવ દિશા, નવ આશા લઈને, કરી રહ્યા આરંભ આજ ॥

આરતી રૂપેશ પરમાર

(15)

🌸 વિશ્વકર્મા શતકમ 🌸

શ્લોક ૧

विश्वकर्मा महाशिल्पिन्, विश्वसृष्टि विधायक ।

वेदशास्त्रप्रवीणाय, नमस्ते जगताधिप ॥

👉 અર્થ:

હે વિશ્વકર્મા દેવ! તમે મહાન શિલ્પી છો, સમગ્ર વિશ્વની સૃષ્ટિનું આયોજન કરનાર છો.

વેદ અને શાસ્ત્રોમાં પ્રવીણ, જગતના અધિપતિ એવા આપને હું નમન કરું છું.

શ્લોક ૨

यज्ञरूप महादेव, लोकधातृ विभावन ।

कल्याणदायकायैव, वन्दे शिल्पिवरं विभो ॥

👉 અર્થ:

હે દેવ! તમે યજ્ઞ સ્વરૂપ છો, તમે જ લોકના પોષક છો.

તમારા હસ્તે સર્જન થકી સૃષ્ટિનું કલ્યાણ થાય છે.

હું તમને વંદન કરું છું, હે મહાન શિલ્પિ.

શ્લોક ૩

सर्वयन्त्रप्रवर्तारं, सर्वलोकनियन्तारम् ।

सुवर्णरत्ननिर्माता, विश्वकर्मा नमोऽस्तु ते ॥

👉 અર્થ:

હે વિશ્વકર્મા! તમે સર્વ યંત્રોને ચલાવનાર છો,

સમગ્ર લોકનો નિયંત્રણ કરનાર છો.

સુવર્ણ, રત્નો તથા અદ્ભુત રચનાઓના નિર્માતા, તમને નમન છે.

શ્લોક ૪

सेतुबन्धविनिर्मातः, पुष्पकस्य विधायक ।

इन्द्रासनप्रदाता त्वं, शिल्पिनां श्रेष्ठतां गतः ॥

👉 અર્થ:

હે દેવ! તમે જ રામસેતુ (નલ-નીલ દ્રારા)નું નિર્માણ કરાવનાર છો,

તમે પુષ્પક વિમાનનું સર્જન કર્યું,

ઇન્દ્રનું દિવ્ય આસન આપનાર છો,

શિલ્પીઓમાં શ્રેષ્ઠ સ્થાન ધરાવો છો.

શ્લોક ૫

सर्वलोकप्रदीपाय, शिल्पिनां पतये नमः ।

विश्वकर्मण्यमृतायै, मम सौख्यं प्रयच्छ मे ॥

👉 અર્થ:

હે દેવ! તમે સમગ્ર જગતને પ્રકાશિત કરનાર દીપક સમાન છો,

તમને નમન છે, હે શિલ્પિઓના અધિપતિ.

હે અમર સ્વરૂપ વિશ્વકર્મા, મને સુખ-શાંતિ અને કલ્યાણ પ્રદાન કરો.

શ્લોક ૬

वेदवेदाङ्गपूज्याय, विश्वरूपाय ते नमः ।

अनन्ताय सदा तुभ्यं, शिल्पेश्वर नमोऽस्तु ते ॥

👉 અર્થ:

વેદો તથા વેદાંગોથી પૂજ્ય એવા હે દેવ!

વિશ્વરૂપ ધારણ કરનાર, અનંત, અવિનાશી સ્વરૂપે રહેનાર,

હે શિલ્પેશ્વર, તમને નમન છે.

🌺 ફળશ્રુતિ (લાભ):

આ વિશ્વકર્મા શતકમ નું નિત્ય પાઠ કરવાથી –

શિલ્પ, કલા, વિજ્ઞાન, ઈજનેરી, વ્યવસાય અને કાર્યમાં સિદ્ધિ મળે છે. ઘરમાં સમૃદ્ધિ, શાંતિ અને સુખની વૃદ્ધિ થાય છે.

જીવનમાં સૃજનાત્મક શક્તિ અને નવી વિચારશક્તિ મળે છે.

(16)

શ્રી વિશ્વકર્મા મહામંત્ર

કંબાસૂતત્રાંબુપાત્રં વહતિ કરતલે પુસ્તકં જ્ઞાનસૂત્રં|

હંસારુઢં ત્રિનેત્ર: શુભ મુકુટ શિર સર્વતોવૃદ્દકાય:|

ત્રૈલોક્યં યેન સૃષ્ટં સકલ સુરગૃહં રાજ્યહર્મ્યાદિ હર્મ્યા|

દેવોસા સૂત્રધારો જગતખિલ હિત: પાતુવો વિશ્વકર્મા:||

અર્થાત્ - જેણે એક હાથમાં કાંબી એટલે ગજ, બીજા હાથમાં ત્રાંબાનું જળકમંડળ, ત્રીજા હાથમાં પુસ્તક, ચોથા હાથમાં માળા ધારણ કરેલી છે, હંસ ઉપર બિરાજમાન છે, જે ત્રિનેત્ર ધારી છે, ને મસ્તક ઉપર સુંદર મુગટ જેણે ધારણ કરેલો છે, ને જેનું શરીર વૃદ્ધ કાયા છે, ત્રિલોક રચયિતા છે. એવા સર્વ જગતનું હિત કરતા જે દેવાધિદેવ , રાજમહેલ અને સામાન્ય લોકોના ધામ જેણે રચેલા છે. એવા સર્વ જગતનું હિત કરતા જે વિશ્વકર્મા સૂત્રધાર તે સુખકર્તા ને જગકર્તા વિશ્વકર્મા પ્રભુ છે.

(17)

🌸 વિશ્વકર્મા ગાયત્રી મંત્ર 🌸

ॐ विश्वकर्मणे विद्महे

महाशिल्पाय धीमहि ।

तन्नो विश्वकर्मा प्रचोदयात् ॥

📖 ગુજરાતી અર્થ:

હે સર્વશક્તિમાન વિશ્વકર્મા દેવ!

અમે તમારું ધ્યાન કરીએ છીએ, તમે મહાન શિલ્પી છો,

હે દેવ! અમને સદબુદ્ધિ અને સદ્ગુણો પ્રદાન કરો.

(18)

🕉️ વિશ્વકર્મા ધ્યાન મંત્ર 🕉️

विज्ञानबुद्धि सम्पन्नं सर्वशिल्पप्रवर्तकम् ।

विश्वकर्मणमायान्तं वन्देऽहं जगतां गुरुम् ॥

📖 ગુજરાતી અર્થ:

જે જ્ઞાન અને વિજ્ઞાનથી સંપન્ન છે,

જે તમામ શિલ્પ અને કલાઓના પ્રર્વતક છે,

એવા સર્વજગતના ગુરુ વિશ્વકર્મા ભગવાનને હું વંદન કરું છું.

🌸 આ મંત્ર રોજ સવારે ધ્યાનમાં અથવા પૂજામાં બોલવાથી બુદ્ધિ, કળા, શિલ્પ તથા કાર્યમાં સિદ્ધિ મળે છે.

(19)

બીજ મંત્રો

✨ વિશ્વકર્મા બીજ મંત્ર ✨

ॐ ऐं श्रीं वीं विश्वकर्मणे नमः ॥

👉 “ऐं” જ્ઞાનશક્તિનું બીજ છે, “श्रीं” સમૃદ્ધિ અને કલ્યાણનું પ્રતીક છે, “वीं” શક્તિ અને પરાક્રમનું બીજ છે, અને “विश्वकर्मणे नमः” દ્વારા સર્વ સર્જનહાર ભગવાન વિશ્વકર્માને નમન થાય છે.

🙏 આ મંત્ર જપવાથી શિલ્પકલા, વિજ્ઞાન, ઉદ્યોગ-વ્યવસાયમાં પ્રગતિ, ઘર-કારખાનામાં સુખ-શાંતિ અને કૌશલ્યની વૃદ્ધિ થાય છે.

✨ વિશ્વકર્મા મનુ બીજ મંત્ર ✨

“ॐ ह्रौं ह्रीं ह्रूं विश्वकर्मणे मनवे नमः ॥”

📖 અર્થ :

“ॐ” – પરમબ્રહ્મનો પ્રતીક

“ह्रौं” – પ્રલય અને સંહાર શક્તિનું બીજ

“ह्रीं” – શક્તિ, ભક્તિ અને કલ્યાણનું બીજ

“ह्रूं” – સર્જન અને રક્ષણની શક્તિ

“विश्वकर्मणे मनवे नमः” – વિશ્વના શિલ્પી, મનુ સ્વરૂપ ભગવાન વિશ્વકર્માને નમન. 

🙏 આ મંત્રના જાપથી સર્જનશીલતા, કૌશલ્ય, બુદ્ધિ તથા વંશવૃદ્ધિનો આશીર્વાદ મળે છે.

🙏🏻 "વિશ્વકર્મા મય બીજ મંત્ર"🙏🏻

વિશ્વકર્મા દેવના મય (મય / શિલ્પ-વિદ્યા-પ્રવર્તક રૂપ) માટે જે બીજમંત્ર પ્રચલિત છે તે આ રીતે ઉચ્ચારવામાં આવે છે 

🔱 વિશ્વકર્મા મય બીજ મંત્ર

ॐ मयं विश्वकर्मणे नमः ॥

અથવા વિશિષ્ટ શિલ્પી શક્તિ માટે પ્રયોગ થતો બીજ મંત્ર:

ॐ ह्रीं श्रीं क्लीं मयं विश्वकर्मणे नमः ॥

અર્થ

ॐ – પરમબ્રહ્મ

ह्रीं – દૈવી શક્તિ, ચેતના

श्रीं – સમૃદ્ધિ, કલ્યાણ

क्लीं – આકર્ષણ અને એકાગ્રતા

मयं – માયા, શિલ્પ, કલા અને વિદ્યા

विश्वकर्मणे नमः – સર્વજ્ઞ શિલ્પી વિશ્વકર્માને નમન

👉 આ મંત્રનો જપ ખાસ કરીને કલા, શિલ્પ, ડિઝાઇન, ઈજનેરી, સ્થાપત્ય જેવા ક્ષેત્રોમાં કુશળતા અને સફળતા મેળવવા માટે કરવામાં આવે છે.

✨ વિશ્વકર્મા ત્વષ્ટા બીજ મંત્ર ✨

ત્વષ્ટા ભગવાન (શિલ્પકાર દેવેતા, વિશ્વકર્માના રૂપ)નો આ ગુપ્ત બીજ મંત્ર માનવામાં આવે છે.

બીજ મંત્ર ટૂંકો, અને શક્તિશાળી હોય છે.

🔱 મંત્ર:

ॐ त्‍वष्ट्रे नमः॥

(ઓમ ત્વષ્ટ્રે નમઃ॥)

👉 અર્થ: "હે ત્વષ્ટા! જગતના સર્જનહાર, તમને નમન છે."

આ મંત્રનો જાપ શિલ્પકલા, નવી સર્જનશક્તિ, કૌશલ્ય, ધન અને સમૃદ્ધિ માટે શુભ માનવામાં આવે છે.

✨ વિશ્વકર્મા શિલ્પી બીજ મંત્ર ✨

વિશ્વકર્મા ભગવાનને શિલ્પી, સર્વશક્તિમાન સર્જનહાર અને દેવતાઓના દેવશિલ્પી કહેવાય છે.

તેમનો શિલ્પી બીજ મંત્ર ખૂબ જ ટૂંકો પરંતુ ગૂઢ શક્તિથી ભરેલો છે.

🔱 મંત્ર :

ॐ वं विश्वकर्मणे नमः॥

(ઓમ વં વિશ્વકર્મણે નમઃ॥)

👉 અહીં "वं (વં)" એ શિલ્પી શક્તિનું બીજ અક્ષર છે.

અર્થ:

“હે વિશ્વકર્મા! સર્વશ્રેષ્ઠ શિલ્પી, જગતના સર્જનહાર – તમને વંદન છે.”

🔮 ફળ:

કારીગરી, શિલ્પ, કલા, ડિઝાઇન તથા હસ્તકલા ક્ષેત્રમાં સફળતા આપે છે.

કામમાં સૂક્ષ્મતા, નિપુણતા અને સર્જનશીલતા વધે છે.

ધન, સમૃદ્ધિ અને સુખનું વરદાન આપે છે.

✨ વિશ્વકર્મા દેવજ્ઞ બીજ મંત્ર ✨

વિશ્વકર્મા ભગવાનના અનેક રૂપ છે — શિલ્પી, ત્વષ્ટા, દેવજ્ઞ, મંત્રજ્ઞ વગેરે.

તેમનો દેવજ્ઞ રૂપ સર્વજ્ઞાની, વેદશાસ્ત્રજ્ઞ તથા દૈવી વિદ્યા આપનાર માનવામાં આવે છે.

🔱 બીજ મંત્ર:

ॐ ह्रीं विश्वकर्मणे देवज्ञाय नमः॥

(ઓમ હ્રીં વિશ્વકર્મણે દેવજ્ઞાય નમઃ॥)

👉 અહીં “ह्रीं (હ્રીં)” જ્ઞાન, બુદ્ધિ, વાણી અને આધ્યાત્મિક શક્તિનો બીજ અક્ષર છે.

📖 અર્થ:

“હે વિશ્વકર્મા દેવજ્ઞ! તમે સર્વજ્ઞ, વેદજ્ઞ તથા દૈવી વિદ્યા આપનાર છો, તમને નમન છે.”

🌸 ફળ:

જ્ઞાન, બુદ્ધિ અને સ્મરણશક્તિમાં વધારો કરે છે.

વિદ્યા, અભ્યાસ, શિક્ષણ અને તર્કશક્તિ માટે શુભ છે.

આધ્યાત્મિક સમજણ અને મનની એકાગ્રતા આપે છે.

(20)

🌸 શ્રી વિશ્વકર્મા ચોવીસી (ગુજરાતી અર્થ સાથે) 🌸

૧. ॐ विश्वकर्मणे नमः ।

👉 હે વિશ્વકર્મા ભગવાન! તમને નમન છે.

૨. ॐ त्वरिताय नमः ।

👉 હે ત્વરિત! (ઝડપથી કાર્ય કરનાર) તમને વંદન છે.

૩. ॐ त्वष्ट्रे नमः ।

👉 હે ત્વષ્ટા! (સર્જનકર્તા, શિલ્પી દેવ) તમને નમન છે.

૪. ॐ शिल्पिने नमः ।

👉 હે શિલ્પી દેવ! તમને વંદન છે.

૫. ॐ विश्वधात्रे नमः ।

👉 હે જગતને ધારણ કરનાર! તમને પ્રણામ.

૬. ॐ लोकधात्रे नमः ।

👉 હે લોકપાલન કરનાર! તમને વંદન.

૭. ॐ वेदज्ञाय नमः ।

👉 હે વેદજ્ઞ! (વેદનો જ્ઞાન ધરાવતા) તમને પ્રણામ.

૮. ॐ देवज्ञाय नमः ।

👉 હે દેવજ્ઞ! (દૈવી જ્ઞાનના દાતા) તમને નમન.

૯. ॐ मन्त्रज्ञाय नमः ।

👉 હે મંત્રજ્ઞ! (મંત્રોના જ્ઞાતા) તમને વંદન.

૧૦. ॐ सर्वज्ञाय नमः ।

👉 હે સર્વજ્ઞ! (સર્વવિદ્યા ધરાવતા) તમને નમન.

૧૧. ॐ विश्वरूपाय नमः ।

👉 હે વિશ્વરૂપ! સર્વત્ર વ્યાપ્ત સ્વરૂપવાળા, તમને પ્રણામ.

૧૨. ॐ विराटाय नमः ।

👉 હે વિરાટ સ્વરૂપવાળા! તમને નમન.

૧૩. ॐ स्थपतये नमः ।

👉 હે સ્થપતિ! (મુખ્ય શિલ્પી) તમને વંદન.

૧૪. ॐ स्थापत्यविद्याय नमः ।

👉 હે स्थापત્ય વિદ્યાના સ્વામી! તમને પ્રણામ.

૧૫. ॐ विश्वनियन्त्रे नमः ।

👉 હે વિશ્વનિયંત્રક! તમને નમન.

૧૬. ॐ लोकनियन्त्रे नमः ।

👉 હે લોકનિયંત્રક! તમને વંદન.

૧૭. ॐ विश्वेशाय नमः ।

👉 હે વિશ્વેશ! (વિશ્વના સ્વામી) તમને નમન.

૧૮. ॐ जगत्पितृे नमः ।

👉 હે જગતપિતા! તમને પ્રણામ.

૧૯. ॐ विश्वविभवे नमः ।

👉 હે વિશ્વવિભવ! (જગતના વૈભવદાતા) તમને નમન.

૨૦. ॐ दिव्यविभवे नमः ।

👉 હે દૈવી વૈભવદાતા! તમને વંદન.

૨૧. ॐ विश्वशिल्पिने नमः ।

👉 હે વિશ્વશિલ્પી! સમગ્ર બ્રહ્માંડના શિલ્પકાર, તમને નમન.

૨૨. ॐ विश्ववितर्काय नमः ।

👉 હે વિશ્વવિચારોના આચાર્ય! તમને વંદન.

૨૩. ॐ विश्वनायकाय नमः ।

👉 હે વિશ્વના નાયક! તમને પ્રણામ.

૨૪. ॐ ब्रह्मणे नमः ।

👉 હે બ્રહ્મસ્વરૂપ વિશ્વકર્મા! તમને વંદન છે.

🌺 ફળ:

આ ચોવીસીનો ભાવપૂર્વક પાઠ કરવાથી –

જ્ઞાન, કલા, વિદ્યા, હસ્તકલા તથા શિલ્પવિદ્યા વધે છે.

કાર્યમાં સફળતા મળે છે.

જીવનમાં સુખ, સમૃદ્ધિ અને શાંતિની સ્થાપના થાય છે.

(21)

🌺શ્રી વિશ્વકર્મા બાવની🌺

કાંબી કમંડળ ગળે માળા, રસાળા પીળું પિતામ્બર મુગટ

કર સુત્ર પુસ્તક ધરે એ રૂપાળા, નમુ ત્રિનેત્ર શ્રી ઈલોડવાળા

જય વિશ્વકર્મા આદિદેવ, મહામાયાથી પ્રગટયા એવ

વિરંચી વિષ્ણુને શિવરાય, એ પણ પ્રગટય મહામાંય

પળમાં પૃથ્વી સ્થિર કરી, જીવ માત્ર પર રહેમ ધરી 

ત્રિદેવના બનાવ્યા ધામ, દેવોને આપ્યા વિશ્રામ 

સૂર્ય રાશિ તારાને ખાસ, ગગન મંડળે આપ્યો વાસ 

સાત સમુદ્ર ભૂત પિશાચ, સ્થાન મળ્યા ન આવી આંચ 

બોત્તેર કોટી દાનવ સહી, સ્થાન વિહોણા ગયાએ રહી 

તેને કહ્યું દાદાએ ખાસ, વનસ્પતિમાં કરજો વાસ 

સુઘી કોપ્યા દૈત્ય અપાર, દેવો ઉપર રાખ્યા ખાર 

અસુર દેવને કાયમ નડે, સ્વર્ગ ઉપર એ હલ્લા કરે 

યુદ્ધ કરી સંતાપ્યા દેવ, ત્યાં પક્ષે આવ્યા મહાદેવ 

બાઝ્યા અંધક સાથે શિવ, બે માંથી એક પ્રગટ્યો જીવ 

નામ પડ્યું તેનું વાસ્તુદેવ, વિશ્વકર્માની કરતો સેવા 

બંને પક્ષને મારે માર, શંકર ગભરાયા તે વાર 

વિશ્વકર્માની પાસે જાય, મદદ આવ્યા વાસ્તુદેવ 

વાસ્તુદેવે કપટ કરી, દૈત્ય પત્નીને જઈને છળી

તેના મૃત્યુના શુકન લઈ, કુટાક્ષ મારવા પેરવી કરી 

પીઠ દીયે પડતાં મહાદેવ, પીઠબળે રહ્યો જીવતો એવ 

પિઠાક્ષ પાડયું એનું નામ, પછી દાદા શું કરે છે કામ 

પણ વારમાં કર્યો દિવ્ય દેહ, પછી થયો લવાક્ષ એવ

તે લવાક્ષ માંથી થઈ પ્રજાય, લવારને લુહાર કહેવાય 

સતિ ઈલા ઈલોડની નાર, અસુરે પજવી અપરંપાર 

તેને માટે ઈલોડ રહ્યા, બદ્રીકાશ્રમ છોડી ગયા 

વિશ્વકર્મા રહ્યા ઈલોડ, વિશ્વ શોભા કરવાના કોડ 

સજીવન ત્યાં ત્રણ કુંડ કર્યા, અવનવા જળ તેમાં ભર્યા 

એ કુંડમાં જઈ કરે સ્નાન, અસાધ્ય રોગી બદલે વાન 

અનસૂયા અવનવાની નાર, પતિવ્રતા છે અપરંપાર 

તેના પતિએ દીધો શ્રાપ, સાંજે વિધવા થા તું આપ 

રવિ અસ્ત ને રોક્યો નાર, અવનિમાં થયો હાહાકાર 

રવિ અસ્તની આજ્ઞા કરી, તરત ચ્યવન તો ગયા મરી

દિવ્ય રૂપ ચ્યવન નું કરી, સોળ વર્ષની સતીને કરી 

વૃક્ટાસુર માયાવીએ, હરણ કરે ઈલાનું તે

વાસ્તુને દાદા ત્યાં મહા, માયા લોપ કરી પળમાંય 

વૃક્ટાસુર માર્યો તે વાર, ઈલોડ તે આવ્યા તત્કાળ 

કન્યાદાનનો મોટો મહિમાય, જગમાં મળે ન જોટો ક્યાંય 

કન્યાદાનની થઈ ઈચ્છાય, હથેળીથી કરી બે કન્યાય

જગકુળ દેવ્યા મોટી કહી, અગણિત લક્ષ્મી નાની સહી 

કશ્યપસૂત ભાનુની સાથ, જગદેવ્યાને આપ્યો હાથ 

પરિવૃત રાજા જ કહેવાય, અગણિત લક્ષ્મી વરી ત્યાંય 

સરસ્વતીનો બ્રહ્માને શાપ, યજ્ઞ કરી નિવાર્યો આપ

સ્વધામ થવા ઈચ્છાય, ત્યારે સભાજન બોલ્યા ત્યાંય

કોણ અમારી કરશે સહાય, પાંચ પુત્રો બનાવ્યા ત્યાંય

આપી વિદ્યા પ્રેમ ધરી, પણ પાછળથી નષ્ટ કરી 

જેવા હથિયાર તેવા દેવ, વિશ્વકર્મા એ મૂક્યા એવ

વરદાન આપી કીધી સહાય, કપાય તો ધનુર ના થાય 

મહા સુદી પાંચમ અમાસ, દશેરા પૂજન કરજો ખાસ 

મહા સુદી તેરસને દિન, સર્વે કરજો મહા પૂજન 

શ્રાવણ સુદી એકાદશી, પાંચમો અણોજો પાળજો હસી

એવું કહી વિશ્વકર્મા ચાલ્યા, અક્ષરધામની માંય 

દોહરો

વિશ્વકર્મા બાવની દર અમાસે ગાય, ભગવાન સહાય કરે, વળી નિશ્વે વૈકુંઠ જાય

(22)

"સંકટમોચન શ્રી વિશ્વકર્માષ્ટકં

આદિ સમૈ બિધિ સૃષ્ટિ રચી તબ, સોચિ કરી બ્રહ્માંડ બનાએ ।

સ્થીર ભયો નહિં શેષ ફના પર, વિશ્વકર્મા રૂપ હરિ આયે ।।

સ્થિર કરી ધરતી તતકાલહિ, જીવ સભી સુરધામ રચાએ ।

કો નહિં જાનત હૈ જગ મેં પ્રભુ, વિશ્વકર્મા નાથ કહાએ ।।૧।।

ઉગ્ર કરાલ કુરુપ દિવાકર, વંદન કરિ કરમા હરષાએ ।

તેજ સુમન્દ કરી સુશોભિત, પીર પરાઈ સરાણ ચઢાએ ।।

રાંદલ બૈન સજીવ ચરાચર, રાખિ કરી સનતાપ મિટાયે ।

કો નહિં જાનત હૈ જગ મેં પ્રભુ, વિશ્વકર્મા નાથ કહાએ ।।૨।।

પારવતી શિવ લગ્ન સમૈ જબ, મોહિત બ્રહ્મન ભાન ભુલાએ ।

દૂસર બાર ગિરા તનુજા પર, મોહિત હોકર પાછલ ધાએ ।।

દૂનહિ બાર બહિષ્કૃત બ્રહ્મહિં, માન રાખિ મખ ભાગ દિલાયે ।

કો નહિં જાનત હૈ જગ મેં પ્રભુ, વિશ્વકર્મા નાથ કહાએ ।।૩।।

મેરુ નિવાસિન નાગિન કન્યા ।નામ ઈલા હરિ ભક્ત કહાએ ।

ઔસર પાકર એક દિન દાનવ, તાહિ હરિ લઈ જાઈ સતાએ ।।

પીર હરી પલ મેં પ્રભુ ને જબ, આતૅ પુકાર સુની તહં આયે ।

કો નહિં જાનત હૈ જગ મેં પ્રભુ, વિશ્વકર્મા નાથ કહાએ ।।૪।।

ગંગ સમીપ કરે તપ ભીષણ, ઋષિ અંગિરા ધ્યાન લગાયે ।

દેખિ દશા નભ વાણિ કહે તબ, તજિ કર્મા ક્યોં મન ભટકાએ ।।

ધ્યાન કિયે ઈકનિષ્ટ પ્રભુ કા, શિલ્પહિં ધારક અથર્વ પાયે ।

કો નહિં જાનત હૈ જગ મેં પ્રભુ, વિશ્વકર્મા નાથ કહાએ ।।૫।।

ધર્મ પરાયણ નિર્ધન દંપત્તિ, એક રથકાર વૃત્તિ ચલાએ ।

નારિ નિપૂત હરિ શરણે જાઈ, માવસ પૂજન ધ્યાન લગાયે ।।

મેહર ખૂબ કરી કર્મહિ જબ, સુંદર સુત સુખ સંપતિ પાયે ।

કો નહિં જાનત હૈ જગ મેં પ્રભુ, વિશ્વકર્મા નાથ કહાએ ।।૬।।

વિપ્ર નિશાચર નામ જનાર્જન, શાપ મિટા વિશ્વકુંડ નહાયે ।

મહા ચાહ ઉર કન્યા દાન કી, દર્શન ઔ હરિ આશિષ પાયે ।।

કન્યાદાન દિયા સચ્ચે દિલ, પુણ્ય સુમેરુ મહાફલ પાયે ।

કો નહિં જાનત હૈ જગ મેં પ્રભુ, વિશ્વકર્મા નાથ કહાએ ।।૭।।

દીન દયાલ ઉદાર શિરોમણિ, દેવન કે તુમ કાજ બનાએ ।

કૌન સા સંકટ મોર ગરીબ કો, જો તુમ સોં નહિં જાત ભગાયે ।।

(23)

🌺 વિશ્વકર્મા અષ્ટકમ 🌺

(પદ્મ પુરાણાનુસાર)

વિશ્વકર્મા સર્વકાર્યમાં નિષ્ણાત, તત્વજ્ઞ,

શિલ્પકાર, જગતના સર્જનહાર 

હે વિશ્વકર્મા! તમને હું વંદન કરું છું.

વેદ-શાસ્ત્રોના જ્ઞાતા, યજ્ઞ-યાગમાં નિષ્ણાત,

લોકપાલ, મહાશિલ્પી 

હે વિશ્વકર્મા! તમને હું વંદન કરું છું.

યંત્રોમાં કુશળ, સર્વરૂપોના નિર્માતા,

નાગોના પૂજ્ય, મહાશક્તિસ્વરૂપ 

હે વિશ્વકર્મા! તમને હું વંદન કરું છું.

સૂર્યમંડળમાં સ્થિત, ચંદ્રમંડળમાં વસતા,

ગ્રહ-નક્ષત્રોના સર્જનહાર 

હે વિશ્વકર્મા! તમને હું વંદન કરું છું.

મંદિરોના રચયિતા, રથોના નિર્માતા,

નાના-મોટા શસ્ત્રોમાં પારંગત 

હે વિશ્વકર્મા! તમને હું વંદન કરું છું.

સર્વ શિલ્પમાં કુશળ, સર્વકર્મોમાં પારંગત,

સર્વલોકોના પ્રવક્તા 

હે વિશ્વકર્મા! તમને હું વંદન કરું છું.

સર્વસિદ્ધિના દાતા, સર્વસુખના પ્રદાતા,

સર્વવિદ્યાના પ્રણેતા 

હે વિશ્વકર્મા! તમને હું વંદન કરું છું.

સર્જન, પોષણ અને સંહાર કરનાર,

બ્રહ્મા-વિષ્ણુ-શિવરૂપ,

ત્રિલોકાધિપતિ, નિત્ય 

હે વિશ્વકર્મા! તમને હું વંદન કરું છું.

🌿 અર્થ સંક્ષેપમાં:

આ અષ્ટકમાં વિશ્વકર્મા દેવને સર્વજ્ઞ, સર્વશક્તિમાન, યંત્ર-શિલ્પના સર્જક, સૂર્ય-ચંદ્ર-ગ્રહોના નિર્માતા, મંદિરો-રથો-શસ્ત્રોના કર્તા અને સર્વલોકોના કલ્યાણકર્તા તરીકે સ્તુતિ કરવામાં આવી છે.

(24)

🌸 શ્રી વિશ્વકર્મા કવચ 🌸

ૐ આસ્ય શ્રીવિશ્વકર્મણઃ કવચમંત્રસ્ય ।

બ્રહ્મા ઋષિઃ । અનુષ્ઠુપ્છંદઃ । વિશ્વકર્મા દેવતા । હ્રીં બીજમ્ । શ્રીં શક્તિઃ । ક્લીં કીલકમ્ ।

શ્લોકો

ૐ વિશ્વકર્મા માયાજ્ઞઃ પાતુ મસ્તકમ્ ।

વિશ્વધર્મા પાતુ લલાટમ્ ।

વિશ્વરૂપો નયને પાતુ ।

વિશ્વજ્ઞો કર્ણયોરવતુ ॥

વિશ્વકર્મા નાસિકાં પાતુ ।

મુખમ્ પાતુ વિશ્વભુઃ ।

કંઠં પાતુ વિશ્વાત્મા ।

હૃદયં પાતુ વિશ્વભૂઃ ॥

બાહૂ પાતુ વિશ્વશક્તિઃ ।

હસ્તૌ પાતુ વિશ્વકૃતિઃ ।

ઉદરં પાતુ વિશ્વેશઃ ।

પૃષ્ઠમ્ પાતુ વિશ્વસ્રુક્ ॥

જાઘનં પાતુ વિશ્વાત્મા ।

જાનુની પાતુ વિશ્વહૃદ્ ।

પાદૌ પાતુ વિશ્વકર્મા ।

સર્વાંગમેવ ચ સર્વદા ॥

ફલશ્રુતિ

યઃ પઠેન્નિત્યં પ્રાતઃ કવચમિદં સુદુર્લભમ્ ।

તસ્ય ગૃહે સર્વસંપત્તિઃ ।

આયુષ્યં ચ વધેત્સદા ॥

👉 આ કવચનો નિયમિત પઠન કરવાથી રક્ષણ, આયુષ્ય, સમૃદ્ધિ અને કૌશલ્યની સિદ્ધિ થાય છે એવું શાસ્ત્રોક્ત માનવામાં આવે છે.

(25)

વિશ્વકર્માષ્ટોત્તરશતનામાવલિઃ ॥

ૐ વિશ્વકર્મણે નમઃ ।

ૐ વિશ્વાત્મને નમઃ ।

ૐ વિશ્વસ્મ્યૈ નમઃ ।

ૐ વિશ્વધારાય નમઃ ।

ૐ વિશ્વધર્માય નમઃ ।

ૐ વિરજે નમઃ ।

ૐ વિશ્વેશ્વરાય નમઃ ।

ૐ વિષ્ણવે નમઃ ।

ૐ વિશ્વધરાય નમઃ ।

ૐ વિશ્વકરાય નમઃ || ૧૦ ||

ૐ વાસ્તોષ્પતયે નમઃ ।

ૐ વિશ્વમ્ભરાય નમઃ ।

ૐ વર્મિણે નમઃ ।

ૐ વરદાય નમઃ ।

ૐ વિશ્વેશાધિપતયે નમઃ ।

ૐ વિતલાય નમઃ ।

ૐ વિશભુજે નમઃ ।

ૐ વિશ્વવ્યાપિને નમઃ ।

ૐ દેવાય નમઃ ।

ૐ ધર્મિણે નમઃ || ૨૦ ||

ૐ ધીરાય નમઃ ।

ૐ ધરાય નમઃ ।

ૐ પરાત્મને નમઃ ।

ૐ પુરુષાય નમઃ ।

ૐ ધર્માત્મને નમઃ ।

ૐ શ્વેતાઙ્ગાય નમઃ ।

ૐ શ્વેતવસ્ત્રાય નમઃ ।

ૐ હંસવાહનાય નમઃ ।

ૐ ત્રિગુણાત્મને નમઃ ।

ૐ સત્યાત્મને નમઃ || ૩૦ ||

ૐ ગુણવલ્લભાય નમઃ ।

ૐ ભૂકલ્પાય નમઃ ।

ૐ ભૂલોકાય નમઃ ।

ૐ ભુવર્લોકાય નમઃ ।

ૐ ચતુર્ભુજાય નમઃ ।

ૐ વિશ્વરૂપાય નમઃ ।

ૐ વિશ્વવ્યાપકાય નમઃ ।

ૐ અનન્તાય નમઃ ।

ૐ અન્તાય નમઃ ।

ૐ આહ્મને નમઃ ।

ૐ અતલાય નમઃ || ૪૦ ||

ૐ અદ્યાત્મને નમઃ ।

ૐ અનન્તમુખાય નમઃ ।

ૐ અનન્તભુજાય નમઃ ।

ૐ અનન્તચક્ષુષે નમઃ ।

ૐ અનન્તકલ્પાય નમઃ ।

ૐ અનન્તશક્તિભૃતે નમઃ ।

ૐ અતિસૂક્ષ્માય નમઃ ।

ૐ ત્રિનેત્રાય નમઃ ।

ૐ કમ્બિધરાય નમઃ ।

ૐ જ્ઞાનમુદ્રાય નમઃ || ૫૦ ||

ૐ સૂત્રાત્મને નમઃ ।

ૐ સૂત્રધરાય નમઃ ।

ૐ મહર્લોકાય નમઃ ।

ૐ જનલોકાય નમઃ ।

ૐ તપોલોકાય નમઃ ।

ૐ સત્યલોકાય નમઃ ।

ૐ સુતલાય નમઃ ।

ૐ તલાતલાય નમઃ ।

ૐ મહાતલાય નમઃ ।

ૐ રસાતલાય નમઃ || ૬૦ ||

ૐ પાતાલાય નમઃ ।

ૐ મનુષપિણે નમઃ ।

ૐ ત્વષ્ટ્રે નમઃ ।

ૐ દેવજ્ઞાય નમઃ ।

ૐ પૂર્ણપ્રભાય નમઃ ।

ૐ હૃદયવાસિને નમઃ ।

ૐ દુષ્ટદમનાય નમઃ ।

ૐ દેવધરાય નમઃ ।

ૐ સ્થિરકરાય નમઃ ।

ૐ વાસપાત્રે નમઃ || ૭૦ ||

ૐ પૂર્ણાનન્દાય નમઃ ।

ૐ સાનન્દાય નમઃ ।

ૐ સર્વેશ્વરાય નમઃ ।

ૐ પરમેશ્વરાય નમઃ ।

ૐ તેજાત્મને નમઃ ।

ૐ પરમાત્મને નમઃ ।

ૐ કૃતિપતયે નમઃ ।

ૐ બૃહદ્ સ્મણ્ય નમઃ ।

ૐ બ્રહ્માણ્ડાય નમઃ ।

ૐ ભુવનપતયે નમઃ || ૮૦ ||

ૐ ત્રિભુવનાય નમઃ ।

ૐ સનાતનાય નમઃ ।

ૐ સર્વાદયે નમઃ ।

ૐ કર્ષાપણાય નમઃ ।

ૐ હર્ષાય નમઃ ।

ૐ સુખકર્ત્રે નમઃ ।

ૐ દુઃખહર્ત્રે નમઃ ।

ૐ નિર્વિકલ્પાય નમઃ ।

ૐ નિર્વિધાય નમઃ ।

ૐ નિસ્સ્માય નમઃ || ૯૦ ||

ૐ નિરાધારાય નમઃ ।

ૐ નિરાકારાય નમઃ ।

ૐ મહાદુર્લભાય નમઃ ।

ૐ નિર્મોહાય નમઃ ।

ૐ શાન્તિમૂર્તયે નમઃ ।

ૐ શાન્તિદાત્રે નમઃ ।

ૐ મોક્ષદાત્રે નમઃ ।

ૐ સ્થવિરાય નમઃ ।

ૐ સૂક્ષ્માય નમઃ ।

ૐ નિર્મોહાય નમઃ || ૧૦૦ ||

ૐ ધરાધરાય નમઃ ।

ૐ સ્થિતિસ્માય નમઃ । 

ૐ વિશ્વરક્ષકાય નમઃ ।

ૐ દુર્લભાય નમઃ ।

ૐ સ્વર્ગલોકાય નમઃ ।

ૐ પઞ્ચવક્ત્રાય નમઃ ।

ૐ વિશ્વવલ્લભાય નમઃ || ૧૦૮ ||

ઇતિ વિશ્વકર્માષ્ટોત્તરશતનામાવલિઃ સમ્પૂર્ણા ।

(26)

૧) ઉપવીત ધારણ મંત્ર

येन बद्धो बलिराजा दानवेन्द्रो महाबलः ।

तेन त्वामुपवीतेन बध्नामि परमेष्ठिना ॥

ગુજરાતી અર્થ:

જે ઉપવીતથી દાનવોનો મહારાજા મહાબલી બંધાયો હતો, એ પરમેશ્વરદત્ત ઉપવીતથી હું તને ધારણ કરું છું.

૨) યજ્ઞોપવીત મંત્ર (સંકલ્પ સમયે)

उपवीतं भवेत् पुण्यं सर्वकामफलप्रदम् ।

चिरंजीवतुं आयुष्यं प्रजां पश्यतु शाश्वतीम् ॥

ગુજરાતી અર્થ:

આ ઉપવીત પવિત્ર છે, સર્વ કામનાઓને પૂર્ણ કરનાર છે. તેનાથી આયુષ્ય, સુખ, પ્રજા અને દીર્ઘાયુ પ્રાપ્ત થાય છે.

૩) જનોઈ સ્પર્શ મંત્ર (જ્યારે જનોઈને હૃદય પાસે સ્પર્શ કરો ત્યારે)

यज्ञोपवीतं परमं पवित्रं प्रजापतेर्यत्सहजं पुरस्तात् ।

आयुष्यमग्र्यं प्रतिमुञ्च शुभ्रं यज्ञोपवीतं बलमस्तु तेजः ॥

ગુજરાતી અર્થ:

આ યજ્ઞોપવીત પ્રજાપતિના જન્મ સાથેનું પવિત્ર છે, તે આયુષ્યદાયક છે, તેજ અને બળ આપનારું છે.

(27)

🌸 વિશ્વકર્મા ક્ષમા પ્રાર્થના 🌸

 ક્ષમા પ્રાર્થના મંત્ર

अपराधसहस्त्राणि क्रियन्तेऽहर्निशं मया ।

दासोऽयमिति मां मत्वा क्षमस्व परमेश्वर ॥

ગુજરાતી અર્થ:

હે પરમેશ્વર વિશ્વકર્મા! હું રાત્રે-દિવસ હજારો અપરાધ કરું છું. મને તમારો દાસ માનીને મારી ક્ષમા કરો.

બીજી ક્ષમા પ્રાર્થના (પૂજા અંતે)

यत्किञ्चित् कृतमन्त्रेण पूजा वाप्यनया मया ।

सर्वं सन्पूर्णतां यातु क्षमस्व जगतां पते ॥

ગુજરાતી અર્થ:

હે વિશ્વકર્મા ભગવાન! મારો મંત્રોચ્ચાર કે પૂજા જેમ પણ અપૂર્ણ રહી હોય, તે તમારી કૃપાથી પૂર્ણ બને અને તમે ક્ષમા કરો.

(28)

🌸 વિશ્વકર્મા પૂજામાં યંત્રો 🌸

વિશ્વકર્મા દેવ શિલ્પી, સર્જનહાર અને જગતના કારીગર તરીકે પૂજાય છે. પૂજા વખતે વિશ્વકર્મા યંત્રો સ્થાપનાનું ખાસ મહત્ત્વ છે. આ યંત્રો મશીન, ફેક્ટરી, દુકાન કે કારખાનામાં સ્થાપિત કરવાથી સુખ, સમૃદ્ધિ અને નિરંતર વિકાસ થાય છે.

 મુખ્ય વિશ્વકર્મા યંત્રો

૧) વિશ્વકર્મા યંત્ર

શિલ્પકારો, મજૂરો, ઇજનેરો, મશીન-કારખાના માટે.

કામમાં આવતી અડચણો દૂર થાય છે.

કારોબારમાં પ્રગતિ મળે છે.

૨) શિલ્પી યંત્ર

કારીગરો, સોનારા, લોહારા, મિસ્ત્રી, ઈમારતી કામ કરનારા માટે.

હસ્તકૌશલ્ય, કલા અને શિલ્પમાં નિપુણતા આવે છે.

૩) બ્રહ્મા યંત્ર

સૃષ્ટિના સ્થિરતા અને જ્ઞાન માટે.

શિક્ષણ, આર્ટ્સ અને ડિઝાઇન ક્ષેત્રે સફળતા આપે છે.

૪) ત્વષ્ટા યંત્ર

શસ્ત્ર, સાધનો, મશીનોની સુરક્ષા અને નિષ્ઠા માટે.

કારખાના અને વર્કશોપમાં રાખવામાં આવે છે.

૫) પ્રજાપતિ યંત્ર

પરિવારિક સુખ, સંતાન પ્રાપ્તિ અને સમૃદ્ધિ માટે.

૬) દક્ષ યંત્ર

કાર્યમાં ચાતુર્ય, મેનેજમેન્ટ અને સફળતા માટે.

૭) આર્યમા યંત્ર

મજુરો, કામદારો અને કર્મચારીઓમાં એકતા અને સુખ-શાંતિ માટે.

 યંત્ર સ્થાપન વિધિ

1. વિશ્વકર્મા પૂજા દિવસે યંત્રને શુદ્ધ લાલ કપડાંમાં મૂકી સ્થાપિત કરવું.

2. યંત્ર પર હળદર, કુમકુમ, ફૂલ અર્પણ કરવું.

3. ધૂપ, દીવો પ્રગટાવી "ॐ વિશ્વकर्मणे नमः" મંત્રનો જાપ કરવો.

4. પૂજા પછી આ યંત્રોને ફેક્ટરી, મશીન, દુકાન કે ઘરમાં પવિત્ર સ્થાને રાખવું.

👉 આ રીતે યંત્રોની સ્થાપના કરવાથી કામકાજમાં અવરોધ દૂર થઈને સતત પ્રગતિ થાય છે.

(29)

🌺✨ શ્રી વિશ્વકર્મા થાળ (વિસ્તૃત પુરાણોક્ત રૂપે) ✨🌺

જમાડું  જમો થાળ મહાન,  

સર્જનહાર વિશ્વકર્મા ભગવાન ।।૧।।

વેદ ઉપનિષદે ગાતા ગુણગાન,  

શિલ્પી સર્વજ્ઞ જગત આધારવાન ।।૨।।

દૂધ દહીં ને ઘીનો પરિમળ,  

ગોળ સમા મીઠાં લાડુ જમણ ।।૩।।

પાન સુપારી મીઠા માવા,  

રસગુલ્લા ગુલાબ જાંબુ, આવો દાદા ।।૪।।

કઢી ખીચડી શાક ભાત,  

તૃપ્ત કરે એવો અમૃત પ્રસાદ ।।૫।।

પાંચ જાતની મિઠાશ અતિ મોહક,  

શ્રીવિશ્વકર્મા દેવ પધારો ભોક્તા સુખક ।।૬।।

ફળ ફૂલ સુગંધિત માળા,  

સાત્વિક રસે ભરેલા થાળ।।૭।।

કઠોળ કઢી ને વરિયાળી ભાત,  

રસ પીરસું દાદાને દયાળુ તાત ।।૮।।

બાસુંદી શ્રીખંડ ને પૂરનપોળી,  

ભક્તિભાવથી રાખી થાળી ।।૯।।

બાજરી રોટલી ઘી શાક સાથે,  

દાદા જમાડું પ્રેમ ભરેલા હાથે ।।૧૦।।

કેસરિયા મોહનથાળ મીઠો,  

દેવ વિશ્વકર્મા કરે ભક્તો હૃદયમાં રેજો ।।૧૧।।

શ્રીવેદશાસ્ત્રમાં ગવાયે જે નામ,  

તેમ જમાડું આજે ભોજન થાળ ।।૧૨।।

આવો દયાળુ દાદા તમારી વાટ,  

લીજો આ થાળે ભક્તિપ્રસાદ ।।૧૩।।

હરિ ઓમ તત્વથી ભરે પ્રાણ,  

વિશ્વકર્મા દેવ અખંડ કલ્યાણ ।।૧૪।।

✨ આ રૂપ પુરાણોક્ત શૈલીમાં ભજન-થાળ છે  જેમાં વેદ, શાસ્ત્ર, શિલ્પ, ભોજન અને પ્રસાદના સૌંદર્યનું વર્ણન આવે છે.   

આરતી રૂપેશ પરમાર

(30)