શહીદ મથાની લોહાર: એક પૂર્ણ જીવન વૃત્તાંત

વિશ્વકર્મા નું સાચું સ્વાતંત્ર રત્ન

શહીદ મથાની લોહાર: એક પૂર્ણ જીવન વૃત્તાંત

     

       આપણી સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓ જેમની પાસે આર્થિક કે સામાજિક પૃષ્ઠભૂમિ મજબૂત ન હતી, તેમના જીવનની તમામ વિગતો ઐતિહાસિક દસ્તાવેજોમાં ઉપલબ્ધ નથી. તેથી, તેમના જીવનની મુખ્ય ઘટનાઓ અને બલિદાન પર આધારિત આ વૃત્તાંત તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે.

પ્રારંભિક જીવન અને સામાજિક પૃષ્ઠભૂમિ:

મથાની લોહારનો જન્મ 20મી સદીની શરૂઆતમાં બિહાર (હાલના ઝારખંડ) ના લોહરદગા જિલ્લામાં થયો હતો. તેઓ એક ગરીબ લોહાર પરિવારમાંથી આવતા હતા અને ગરીબ સમુદાયના સભ્ય હતા. તે સમયે સમાજમાં પ્રવર્તતા ભેદભાવ અને ગરીબી જેવી પડકારજનક પરિસ્થિતિઓમાં પણ તેઓ મોટા થયા હતા. તેમણે શરૂઆતથી જ અન્યાય અને શોષણ સામે લડવાનો સ્વભાવ વિકસાવ્યો હતો.

સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામમાં યોગદાન અને સક્રિયતા:

મહાત્મા ગાંધી દ્વારા 1942માં શરૂ થયેલા 'ભારત છોડો આંદોલન'નો પડઘો સમગ્ર દેશમાં પડ્યો હતો, અને લોહરદગા પણ તેમાંથી બાકાત નહોતું. મથાની લોહારે આ આંદોલનમાં સક્રિય ભાગ લીધો. તેમણે પોતાના ગામ અને આસપાસના વિસ્તારોના લોકોને, ખાસ કરીને ગરીબ મજૂરો અને દલિતોને અંગ્રેજ સરકાર વિરુદ્ધ એકત્ર કર્યા. તેમણે લોકોને સમજાવ્યું કે આ લડાઈ માત્ર આઝાદી માટે જ નહીં, પરંતુ સન્માન અને ન્યાય માટે પણ છે. તેઓ એક પ્રેરણાદાયક નેતા તરીકે ઉભરી આવ્યા.

શહાદતની ઘટના:

24 ઓગસ્ટ, 1942ના રોજ, મથાની લોહારના નેતૃત્વમાં એક વિશાળ રેલી લોહરદગામાં બ્રિટિશ સરકારી કચેરીઓ અને પોસ્ટ ઓફિસ પર ત્રિરંગો લહેરાવવા માટે નીકળી. તેમનો હેતુ અહિંસક રીતે વિરોધ નોંધાવવાનો હતો. જોકે, બ્રિટિશ પોલીસે આ રેલીને રોકવાનો પ્રયાસ કર્યો. જ્યારે પ્રદર્શનકારીઓ પાછા હટવા તૈયાર ન થયા, ત્યારે પોલીસે નિર્દયતાથી લાઠીચાર્જ કર્યો અને બાદમાં ગોળીબાર શરૂ કર્યો. આ ગોળીબારમાં, મથાની લોહાર દેશની આઝાદી માટે પોતાના પ્રાણોની આહુતિ આપીને શહીદ થયા. તેમની શહાદતે અન્ય સ્વતંત્રતા સેનાનીઓને વધુ પ્રેરણા આપી.

     

વિરાસત અને સન્માન:

મથાની લોહારનું બલિદાન લોહરદગાના ઇતિહાસમાં એક મહત્વપૂર્ણ ઘટના છે. તેમનું નામ એવા અસંખ્ય ગરીબ નાયકોની યાદીમાં સામેલ છે, જેમણે સ્વતંત્રતા સંગ્રામમાં મહત્વનું યોગદાન આપ્યું. આજે પણ લોહરદગામાં તેમની યાદમાં એક 'શહીદ ચોક' અને એક પ્રતિમા સ્થાપિત કરવામાં આવી છે, જે તેમની વીરતા અને બલિદાનને શ્રદ્ધાંજલિ આપે છે.

       મથાની લોહારનું જીવન આપણને એ શીખવે છે કે દેશની આઝાદીની લડતમાં સમાજના દરેક વર્ગના લોકોએ ખભે ખભા મિલાવીને ભાગ લીધો હતો.

લેખ - મયુરકુમાર મિસ્ત્રી

શ્રી વિશ્વકર્મા સાહિત્ય ધર્મ પ્રચાર સમિતિ