હું અને આપણી પ્રતિભા

હું અને આપણી પ્રતિભા

જો તમારે વર્તમાન યુગમાં તમારી વિશેષતા દર્શાવવી હોય તો તમારે તમારી પ્રતિભાને શ્રેષ્ઠ બનાવવી પડશે. રાજાઓ, મહારાજાઓ અને સંબંધીઓએ પણ રાવણના ડરથી શ્રી રામને મદદ કરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. પરંતુ રીંછ અને વાનર જાતિઓમાં પણ, આવા નલ જેવા જ્ઞાની લોકો ઉભરી આવ્યા જે અત્યારના ત્રેતા થી કળિયુગ સુધી ઉભેલા અડીખમ રામસેતુ જેવું નિર્માણ અને અનેક પ્રકારના તકનીકી કાર્યો આદર્શોના રક્ષણ માટે ભારે જોખમ લેવા તૈયાર થયા હતા. નબળા લોકો પણ શુદ્ધ પ્રતિભાના સહારે મહાન બને છે, જ્યારે સક્ષમ લોકો ભાગી જાય છે. મહારાણા પ્રતાપની સેનાને મોટાભાગે આપણો વિશ્વકર્મા સમુદાય દ્વારા શસ્ત્રો અને રથો બનાવી મોટી સહાયતા કરતો હતો. આપણો જ વિશ્વકર્મા સમાજ જ્યારે જ્યારે રાજ્ય અને દેશ માટે યુદ્ધના મેદાનમાં બહાદુર સૈનિકોની જેમ ઊભો રહ્યો હતો. કૌશલ સાહસિકોએ સામાન્ય થી અસામાન્ય લોકોની પ્રતિભાનો ઉપયોગ કરીને મહાન કાર્યો કર્યા હતા. ધર્મના માર્ગ પર અડીખમ ઉભેલા આપણાં સંત મહાત્મા મુળદાસ બાપા અને સંત દેવતણખી દાદા તેમની પ્રતિભા વર્ણવી ગયા છે. આજની ટેકનોલોજી અને મશીન યુગ નું નિર્માણ બુધ્ધિ પણ આપણાં સમાજ ના તજજ્ઞો થકી દેશને માટે ક્રાંતિ લાવી શક્યું છે. તેવી જ રીતે, જ્યારે સંતો અને માર્ગદર્શક લોકોની પ્રતિભા તેમના પર પોતાનો પ્રભાવ પાડે છે, ત્યારે વ્યક્તિ સામાન્યમાંથી અસાધારણ બની જાય છે અને સાથે સાથે પ્રતિભાશાળી બને છે.

પોતપોતાના વ્યક્તિત્વના આધારે દરેક પક્ષ સતત પ્રગતિની તકો શોધવાનો પ્રયાસ કરે છે. આ માટે, વ્યક્તિએ સ્વ-નિરીક્ષણ, આત્મનિર્ભર, સ્વ-કૌશલ્ય, સ્વ તકનીકી, સ્વ-સમીક્ષા, સ્વ-સુધારણા અને સ્વ-વિકાસ માટે પોતાની દિનચર્યામાં પ્રગતિશીલતાનો અભ્યાસ કરવો પડશે. તમારી ક્ષમતા અને ક્ષમતામાં વધારો કર્યા પછી આ શક્ય બને છે. અન્ય પર ઇચ્છિત અસર કરી શકે છે. જે મહાન વ્યક્તિઓ પર તેમણે દયા બતાવી છે તેવું નથી પણ તેમણે સૌ પ્રથમ તેમને તેમની શ્રેષ્ઠતા અને મજબૂત પ્રયત્નોને અપનાવવાની પ્રેરણા આપી છે. તો જ તેમની મદદ લોકો માટે ઉપયોગી થઈ શકે છે, જ્યારે ખોટી વ્યક્તિ તેની અપેક્ષા રાખે તો તે નકામી છે. જ્યાં વિપુલ પ્રતિભા હોય ત્યાં સમાજ, સમુદાય અને રાષ્ટ્રની પ્રગતિ ચોક્કસ થાય છે. અધકચરા ફાટેલા અને લુપ્ત થયેલ ગ્રંથો ના પુનઃ નિર્માણ જો ધાર્મિક રુચિ કે રસ લઇ લેખકો અને સાહિત્યકારો દ્વારા ન થતાં મહત્વના ગ્રંથોની રચના ન થઈ હોત. આપણાં સમાજ ના શ્રી નાનજીભાઈ મિસ્ત્રી જેઓ અંધ હોવા છતાં પણ સંગીત ની દુનિયામાં નામના કરી ચૂક્યા. આ રીતે આપણાં સમાજ ના પી એલ મિસ્ત્રી પણ પોતાના દમ પર આજથી સાઈઠ વર્ષ પહેલાં વિજ્ઞાન અને મિકેનિઝમ ના સિદ્ધાંતો દ્વારા પોતે વૈજ્ઞાાનિક બન્યા. વિશ્વકર્મા સમાજની એક એવી પ્રતિભા જેની પેઢીઓ દ્વારા દેશને આગવી ઓળખ આપી છે શિલ્પ રત્ન પ્રભાશંકર સોમપૂરા જેઓ દ્વારા અત્યારે હાલમાં નિર્માણ પામેલ ભવ્યાતિભવ્ય શ્રી રામ મંદિર જેવી શિલ્પ વિરાસત દેશને આપી છે. તેવી રીતે ત્રિભુવનદાસ લુહાર પણ પોતાની કલમ દ્વારા કવિ સુંદરમ્ તરીકે ખ્યાતનામ થયા હતા. તેમણે તેમનું મનોબળ વધારીને અને નવી નીતિ અપનાવીને તેઓ બધા પ્રતિભા બન્યા હતા. પરંતુ તેઓએ જીવન વ્યવહારમાં નવું ધ્યાન લાવ્યું અને એક તેજસ્વી પ્રતિભાઓની તરીકે તેની ઓળખ ઓળખ ઊભી કરી હતી. 

વ્યક્તિની આંતરિક ચેતનાને પ્રતિભા કહેવામાં આવે છે. આ પ્રતિભા જ અનેક ખામીઓ અને અવરોધોને પાર કરીને પ્રગતિના શિખરે ચઢે છે. વાસ્તવમાં, પ્રતિભા તે ગુણધર્મ છે જે વ્યક્તિની માનસિક શક્તિ, જોમ અને દીપ્તિને સ્વરૂપ આપીને બહારથી પ્રગટ થાય છે. જેમ ભગવાન વિશ્વકર્માએ સૂર્યને ખરાદી પર બેસાડીને તેની તેજને તીક્ષ્ણ કરી હતી અને અગ્નિ, જ્યોત અને અંગારામાંથી અનેક  શસ્ત્રો બનાવ્યા હતા. આ આધ્યાત્મિક વિજ્ઞાનનું અપરિવર્તનશીલ સત્ય છે અને આ સિદ્ધાંત જ વ્યક્તિની પ્રતિભાને વધારે છે અને વ્યક્તિને સાહસિક વ્યક્તિ બનાવે છે.

આ લેખનો હેતુ માત્ર વિશ્વકર્મા સમાજમાં છુપાયેલી પ્રતિભાઓને પ્રેરણા આપવા માટે લખવામાં આવ્યો છે અને દરેક ક્ષેત્રની દરેક વ્યક્તિ પોતાની પ્રતિભાને આગળ વધારી શકે છે તે પછી શિક્ષા હોય કે પછી આપણો વ્યવસાય હોય. આજે આપણાં સમાજ ના ઘણા એવા લોકો પોતાની પ્રતિભા ને આગળ લાવ્યા છે જે આપણી નજરમાં નિમ્ન છે તે કીર્તિમાન સ્થાપિત પણ થઈ શકે છે. આપણો સમાજ હજુ પણ મોટાભાગે પોતાનો વારસાગત વંશાનુગત વ્યવસાય સાથે સંકળાયેલા છે જે આજની પ્રતિભા અને પોતાની ક્ષમતા ને આધારે પ્રતિભા બની શકે છે. ક્ષમતા અને કૌશલ્ય તે આપણું ઘરેણું છે. મને ગર્વ છે હું ચૌસઠ કળાઓના અધિપતિ ભગવાન વિશ્વકર્મા પ્રભુનો વંશજ છું.

લેખક - મયુરકુમાર મિસ્ત્રી

શ્રી વિશ્વકર્મા સાહિત્ય ધર્મ પ્રચાર સમિતિ